مهارت حل مسئله

 

مواجهه و چالش با مشکلات، بخشی از زندگی روزمره هر فرد می باشد. همه افراد در زندگی با مشکلاتی رو به رو می شوند که باید برای آن ها راه حل های صحیح و منطقی بیابند. برخی در برابر مشکلات، راه حل های نامناسبی را بر می گزینند. اما باید به خاطر داشت که با اندکی تأمل و اندیشه می توان از میان ده ها راه حل ممکن، بهترین آن ها را انتخاب کرد تا کمترین آسیب را در برابر مشکل ایجاد شده، تجربه نمود.

   این تصور که «همه مشکلات قابل حل هستند»، غیرمنطقی و خلاف واقعیت است. با این وجود اگر زمان کافی به بررسی جامع، منطقی و خلاقانه مشکلات مان اختصاص دهیم، اغلب آن ها قابل حل بوده و استرسی برای ما ایجاد نخواهند کرد. اکثر افراد خیلی برای حل مشکل خود وقت نمی گذارند و لذا بسیاری از راه حل های موجود را نادیده می گیرند. اندیشه سطحی و تصمیم گیری های سریع و عجولانه، معمولاً به حل کارآمد مشکل نمی انجامد چرا که در چنین تفکری، مسائل عمیق و مهم از نظر دور می مانند.

   مهارت حل مسئله به شما کمک می کند تا بتوانید نگاه عمیق تری به مشکلات خود بیندازید و راه حلی را برای مقابله با آن انتخاب کنید که کمترین پیامد منفی و بیشترین پیامد مثبت را برای شما و دیگران داشته باشد.

مراحل حل مسئله

تکنیک حل مسئله، مستلزم طی مراحلی است. شما در هر مرحله باید به سؤال خاصی پاسخ دهید. بهتر است برای پاسخ گویی به سؤالات هر مرحله از قلم و کاغذ استفاده کنید. نوشتن به شما کمک می کندتا تفکر بازتری داشته باشید و این امکان را فراهم می کند که در صورت موفق نبودن یک راه حل بتوانید به مرحله قبل بازگشته و گزینه منطقی تر دیگری را برگزینید.

1- پذیرش موقعیت

 در وهله اول افراد باید یاد بگیرند که مشکلات خود را پذیرفته و از زیر آن ها شانه خالی نکنند. بسیاری از افراد وقتی با مشکل حادی رو به رو می شوند، ممکن است آن را خیلی دشوار و غیرقابل تحمل ببینند و حتی از فکر کردن به آن ناتوان باشند.
   در واقع این افراد به جای آن که مشکلات خود را به عنوان چالش هایی در زندگی تصور کنند که نیازمند رسیدگی و مقابله می باشند، به آن ها با دید یک فاجعه می نگرند و چون بار احساسی و استرس موجود در آن بسیار زیاد است از عهده حل آن بر نمی آیند. یک راه مؤثر برای رویارویی و تفکر راجع به مشکل، آن است که افراد تصور کنند آن مشکل، متعلق به دوستشان است نه خودشان؛ یعنی از دیدگاه فرد دیگری به موضوع بنگرند. بدین ترتیب خود را از مشکل جدا کرده و استرس موجود در آن را بهتر تحمل می کنند، لذا بهتر می توانند به بررسی آن و جست و جوی راه حل مناسب بپردازند.

2- تعریف مشکل

علت اصلی این که برخی افراد در رویایی با مشکلات، اغلب مصیبت زده و حیران شده و از زیر آن فرار می کنند، نیز همین نکته است که درک صحیحی از مشکل ندارند و در مواجهه با آن سردرگم می شوند. برخی نیز علی رغم آزمودن راه حل های بسیار هنوز در حل مشکل خود ناتوانند، چون اینان بدون آن که مشکل پیش آمده را تعریف کرده و ابعاد آن را مشخص سازند، سریعاً در برابر آن واکنش نشان داده و از همین رو از بسیاری از جنبه های آن غفلت کرده و لذا راه حل های آنان نیز جامع و کارآمد نخواهد بود و با شکست رو به رو خواهند شد. بنابراین، بسیار حائز اهمیت است که مشکل به روشنی و به طور کامل تعریف شده و وسعت آن مشخص گردد.

   افراد معمولاً به برداشتی که از مشکل دارند پاسخ می دهند، نه به آن چه که واقعاً رخ داده است. از این رو ابتدا سعی کنید درباره آن چه که از آن به عنوان «مشکل» یاد می کنید، اطلاعات بیشتر و دقیق تری به دست آورید. برای این کار این سؤالات را از خود یا افرادی که در جریان امر قرار دارند بپرسید:

- چه چیزهایی پیش آمده که باعث شده شما پی ببرید یک «مشکل» وجود دارد؟
- مشکل کجا ایجاد شده است؟
- چرا ایجاد شده است؟
- چطور ایجاد شده است؟
- چه زمانی رخ داده است؟
- چه کسانی درگیر آن هستند؟

   بر این اساس شما باید یک توصیف پنج جمله ای از مشکلات ارائه دهید. بدین ترتیب که با عباراتی از این قبیل شروع کنید که «فلان چیز باید رخ می داد، اما این گونه نشد ...» یا «فلان چیز رخ داده است، اما نباید پیش می آمد ...» و این جملات که «چه چیزی رخ داده است» را با پاسخ به چهار پرسش دیگر شامل «کجا»، «چطور»، «با چه کسانی» و «چرا» تکمیل نمایید.

   سعی کنید تا حد امکان مشکل تان را در قالب مفاهیم عینی و اختصاصی تعریف کرده و از به کار بردن عبارات کلی اجتناب کنید. مثلاً «مشکل من، افت تحصیلی فرزندم است» یک تعریف کلی است ونمی توان راه حل مناسبی برای آن ارائه کرد. اما اگر همین مشکل این گونه بیان گردد که «مشاجرات خانوادگی باعث شده نتوانیم به درس فرزندمان بپردازیم و نگرانی او در مورد طلاق احتمالی والدینش باعث شده تا عملکرد تحصیلی اش افت نماید»، به سادگی می توان به راه حل های احتمالی موجود برای این مسئله دست یافت.

3- بارش فکری راه حل ها

سعی کنید تا حد امکان به راه حل ها فکر کنید. اهمیتی ندارد که راه حل هایی که مطرح می کنید، احمقانه یا غیرواقعی باشند. در این مرحله نباید هیچ راه حلی را حذف کنید و تا جایی که می توانید روش های مختلف رویارویی با مشکل را در نظر گرفته و آن ها را یادداشت کنید. هر چیزی می تواند به عنوان راه حل بیان شود. حتی اگر یک راه حل تخیلی یا جادویی مثل «یک کیسه پول از آسمان بیفتد» هم به ذهن تان رسید، آن را از قلم نیندازید. این تکنیک، بارش فکری نام دارد. در واقع در این مرحله، کمیت راه حل هایی که ارائه می دهید مهم است، نه کیفیت آن ها، اما چون از ابتدا به کیفیت راه حل اندیشیده نمی شود، ممکن است در میان آن ها راه حل هایی مناسبی نیز پیدا شود که در حالت معمول شاید به آن ها نزدیک نمی شدید.

4- تصمیم گیری

این مرحله، شامل انتخاب بهترین راه حل است. لیستی را که از مرحله قبل راجع به تمامی راه حل های فرضی تهیه کرده اید، پیش روی خود گذارده و هر راه حلی را که تصور می کنید به نوعی اجرای آن میسر نیست، از لیست حذف کنید. راه حل های باقی مانده لیست را از نظر پیامدهای احتمالی مثبت و منفی هر راه حل، مورد ارزیابی قرار دهید. در انتخاب بهترین راه حل موارد زیر را در نظر بگیرید:

- آیا این راهکار امکان پذیر است؟
- آیا این راهکار به حل مؤثر مشکل خواهد انجامید؟
- کدام راهکار می تواند مشکل را برای طولانی مدت نه به طور موقت حل کند؟
- کدام راهکار در حاضر قابلیت اجرایی بیشتری دارد؟ آیا منابع لازم برای اجرای آن را در اختیار دارم؟ آیا از عهده انجام آن برمی آیم؟ آیا برای اجرای آن به قدر کافی زمان دارم؟
- پیامدهای منفی و خطرات احتمالی مربوط به انجام این راه حل کدامند و آیا حل مشکل، به آن می ارزد که این پیامدهای منفی را نیز به همراه داشته باشد یا خیر؟

5- طرح ریزی برای اجرای بهترین راه حل

طرح ریزی برای عمل می تواند به شما کمک کند تا قبل از به عمل درآوردن راه حل، آن را مرور کنید. در این مرحله به موارد زیر توجه کنید:
- به دقت بررسی کنید که «وقتی مشکل حل شود، وضعیت چگونه خواهد بود؟»
- چه گام هایی باید برداشته شود تا راهکار انتخاب شده به عمل درآید؟
- چطور باید تشخیص دهید که آیا گام ها به درستی طی می شوند یا خیر؟
- چه منابعی اعم از هزینه، افراد یا تسهیلات برای اجرای راه حل نیاز دارید؟
- برای اجرای راه حل چقدر وقت نیاز است؟

6- اجرای راه حل انتخاب شده

در طی اجرای راهکار مراقب باشید که فرایند به همان گونه ای که برنامه ریزی کرده بودید، پیش برود. گاهی اوقات راه حلی که انتخاب می شود، صحیح است اما چون به طرز صحیحی اجرا نمی گردد، به شکست در حل مسئله می انجامد. اگر روند اجرای راه حل با طرحی که پیش بینی کرده اید همخوانی نداشت، بررسی کنید که آیا منابع پیش بینی شده برای اجرای طرح کافی است؟ آیا زمان یا نیروی بیشتری برای به عمل درآوردن این راهکار نیاز است؟

7- ارزیابی نتایج اجرای راه حل

شما باید بررسی کنید که :

- آیا این کار کارآمد بوده و به حل مشکل انجامیده است؟
- آیا باعث بهبود شرایط شده است؟
- آیا می توان با استفاده از راهکار دیگری به نتایج بهتری دست یافت؟

در صورتی که مشکل با استفاده از این روند حل شده باشد، فرایند حل مسئله پایان می یابد. در غیر این صورت باید به مرحله چهارم (تصمیم گیری) بازگشته و از بین لیست راه حل ها، گزینه دیگری را انتخاب کنید. همچنین ممکن است با استفاده از تجربه ای که در این میان کسب کرده اید، راهکار بهتری به ذهنتان برسد که در ابتدا به آن فکر نکرده اید. پس از انتخاب راه حل جدید، سایر مراحل را در مورد آن اجرا کنید.


برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با خدمات مشاوره روانشناسی تلفنی،مشاوره فردی،مشاوره نوجوان،مشاوره درمانی و... در غرب تهران به شماره های درج شده در صفحه نخست سایت دنیا رضایی مراجعه نمایید.

با تشکر
مرکز مشاوره و روانشناسی مهرآسا بهترین مرکز مشاوره روانشناسی (مشاوره تلفنی روانشناسی 



دیگر مقالات مرتبط روانشناسی

:: درمان وسواس فکری و عملی(با افکار وسواسی چه کنم؟)
:: درمان افسردگی(آیا افسرده هستم؟)
:: درمان وسواس فکری(هر فکری که به ذهنتان خطور می کند، باور نکنید.)
:: مشاوره تلفنی ازدواج(آدم‌هاي خوبي که نبايد با آنها ازدواج کنيد!)
:: درمان اضطراب(چطور از شر اضطرابم خلاص شم)
:: مشاوره تحصیلی تلفنی(چند نکته کلی مطالعه ی بهتر مطالب درسی)
:: مشاوره خانواده(راز عشق های ماندگار)
:: درمان اضطراب و استرس( کاهش نگرانی با پذیرش بلاتکلیفی های زندگی)
:: مشاوره خانواده تلفنی(علل نابسامانیهای زناشویی)
:: درمان ترس و استرس(غذا دادن به ببر)


Share تاريخ: 1398/07/09 مشاهده : 637

, , , ,



گذاشتن نظر